Ручнік вісеў у хаце да пахавання і шэсць тыдняў пасля яго, каб душа нябожчыка, вяртаючыся ў свой дом,знаходзіла сабе прытулак. Ручнік аблягчаў ёй гэты шлях, служыў прыстанішчам і месцам адпачынку. Ручнік быў шляхам паміж светам жывых і памерлых, мяжой паміж сферамі зямной і нябеснай. Паўсюдна на Беларусі ручнік прынята класці ў дамавіну, каб канцы абавязкова звешваліся звонку, “каб дарога была на той свет” адкрыта. Апусканне труны ў магілу на доўгіх ручніках ці на палатне таксам сімвалізуешлях у іншы свет. У нашым куфры таксама ёсць такі ручнік 40-х гадоў ХХ стагоддзя.

У традыцыйнай радзінна-хрысціннай абраднасці ручнік карыстаўся асаблівай павагай, што звязана са старажытнымі ўяўленнямі аб яго магічна-ахоўнай сіле. Гэта выразна прасочваецца ў рытуалах родавага перыяду,якія мусілі спрыяць паспяховаму завяршэнню вялікага акта ўваходу ў свет новага чалавека. Так, адзін з традыцыйных акушэрскіх прыёмаў заключаўся ў тым, што да бэлькі прывешвалі ручнік – звычайна ў ім насілі пасху, і парадзіха трымалася за яго, каб суцішыць боль.

Абмен падарункамі адбываўся паміж парадзіхай і кумам, паміж кумам і кумой. Традыцыя патрабавала, каб кожны з тых, каго запрасілі ў кумы, нёс хлеб, пакрыты ручніком ці кавалкам палатна. Хлеб кума часцей за ўсё аддавалі свяшчэнніку,хлеб кумы заставаўся ў сям’і навароджанага. Паўсюдна на Беларусі быў распаўсюджаны звычай адорваць святара, каб “атрымаць імя” немаўляці. Неслі ў падзяку найперш хлеб, ручнік, пазней – грошы.

Раней у беларускіх ручніках панавала ўмоўна-сімвалічная мова геаметрычнага арнаменту, які трывала звязваецца са светаўспрыманнем земляробчых культур, з аграрнай сімволікай, прадуцыруючай магіяй. Тэкстыльная арнаментыка ўвабрала ў сябе, данесла да нашага часу амаль увесь арсенал знакаў, элементаў той мовы, якою чалавецтва карыстаецца з часоў верхняга палеаліту для перадачы ідэальнага зместу паняццяў жыццяі дабра, для магічнага надання сакральных уласцівасцей рэальным прадметам. У адрозненне ад суседніх этнасаў – рускіх і ўкраінцаў, беларусам не ўласцівы сюжэтна-выяўленчыя кампазіцыі, і толькі зрэдку, у пазнейшыя часы на традыцыйных вышываных ручніках сустракаюцца раслінныя ўзоры і выявы Дрэва жыцця.

Ромб – бадай першы ў гісторыі чалавечай думкі сімвал жыццёвасці, дабратворнасці і, мабыць, першая сімвалічная выява, знак, ідэаграма жыцця і дабра – скразны матыў тканага і вышыванага геаметрычнага ўзорачча беларускіх ручнікоў. Ён прадстае ва ўсёй эвалюцыйнай разнастайнасці сваіх відарысаў: просты ромб,ромб перакрыжаваны, ромб з чатырма кропкамі, ромб з парасткамі, ромб з кручком. Характэрным матывам арнаментыкі з’яўляецца роўнаканцовы крыж, упісаны ў ромб, які спалучае ў сабе дахрысціянскі сімвал распаўсюджвання дабра на ўсе бакі свету і хрысціянскую выяву. У рэдкіх выпадках, хутчэй як выключэнне, ва ўзорах беларускіх ручнікоў сустракаецца свастыка – салярны сімвал, знак свету і агню, які таксама злучаны з сімволікай урадлівасці.

Дакладна не ўстаноўлена, які выгляд меў старажытны беларускі ручнік, але можна дапусціць, што ён быў трошкі меншы па сваіх памерах за сучасны, вырабляўся нескладанымі спосабамі ткацтва, а калі арнаментаваўся, то пераважна шыццём. У каларыстычных адносінах пераважалі, відаць, шэра-белыя ці прыглушаныя чырвона-карычневыя адценні льнянога прадзіва – суравога, адбеленага або пафарбаванага раслінным рэчывам.

Аб’яднаныя зладжанай сістэмай сувязей, прыстасаваныя да пэўнага часу, этнічных традыцый і канкрэтных падзей, усе яны неслі адну і тую ж глыбінную сімволіку – ахову, спрыянне, добразычлівы ўплыў, нарэшце, благаславенне “ вышэйшых” сіл.

Ручнік, бясспрэчна, быў родавым абярэгам, а ў сучасным разуменні ўвасабляў сабою ідэю сцяга. Гэта ахоўнае покрыва збірала пад сваю апеку ўвесь род, прычым лічылася, што магічная сіла разлівалася не толькі на жывых, але і на памёршых суродзічаў.Ручнік паўставаў сімвалам адзінства пэўнай групы людзей, знакам іх аб’яднання ў межах родавай, а пазней сямейнай сацыяльнай групы,знакам іх групавой сілы, а менавіта здольнасці абараніць блізкіх, калі ў тым мелася патрэба.

Шмат стагоддзяў карыстаюцца беларусы ручніком. Ткуць і расшываюць яго і сёння. Паступова, год за годам, стагоддзе за стагоддзем, выпрацоўваліся і адточваліся характэрныя адзнакі традыцыйнага аздаблення беларускага ручніка. За доўгі перыяд яго існавання паступова сцерліся выразныя адзнакі дэкаратыўнай аздобы вырабу, прызначанага для пэўнага абраду, але засталося самае дасканалае, істотнае, жыццёва неабходнае.

Ручнік – рэч глыбока сімвалічная, шматзначная. Вышываная, узорыста вытыканая тканіна здольна выклікаць у нас шмат пачуццяў і асацыяцый. Створаны па законах мастацтва, ручнік упрыгожвае паўсядзённасць і адначасова з'яўляецца сімвалічным напамінам аб нябачных сувязях, што знітоўваюць асобнага чалавека з Богам, яго родам, продкамі. У ім праглядваецца пэўнае асэнсаванне рэчаіснасці, мадэль сусвету, якой доўгі час карысталіся нашы продкі.